Centrale Raad van Beroep, 25-01-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:178, 19/1876 AOW-R

1.1.

Appellante ontving sinds november 2006 een ouderdomspensioen voor een ongehuwde pensioengerechtigde (ongehuwdenpensioen) ingevolge de Algemene Ouderdomswet (AOW). Appellante stond ingeschreven in de Basisregistratie personen (BRP) op een adres in [woonplaats] (adres van appellante).

1.2.

Na een melding van appellanten dat zij in de loop van oktober 2012 gaan samenwonen heeft de Svb het ouderdomspensioen van appellante per 1 november 2012 herzien naar een pensioen voor een gehuwde pensioengerechtigde (gehuwdenpensioen), op de grond dat appellanten een gezamenlijke huishouding voeren. Ook heeft de Svb aan appellante een toeslag op haar ouderdomspensioen toegekend in verband met het lage inkomen van appellant.

1.3.

Appellant stond ingeschreven in de BRP op een ander adres in [woonplaats] (adres van appellant). Op 8 december 2015 heeft appellant de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. In het kader van zijn aanvraag om een ouderdomspensioen op grond van de AOW heeft appellant zijn eigen adres als woonadres opgegeven en vermeld dat zijn partner, appellante, op haar eigen adres woont.

1.4.

Bij besluit van 18 januari 2016, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 14 februari 2017, heeft de Svb aan appellant per 8 december 2015 een gehuwdenpensioen ingevolge de AOW toegekend. Aan het besluit van 14 februari 2017 heeft de Svb ten grondslag gelegd dat appellant met appellante een gezamenlijke huishouding voert.

1.5.

Bij besluit van eveneens 18 januari 2016, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van eveneens 14 februari 2017, heeft de Svb de partnertoeslag op het ouderdomspensioen van appellante beëindigd per 8 december 2015 en haar het bedrag meegedeeld dat zij aan ouderdomspensioen zal ontvangen vanaf januari 2016. Dit is het bedrag voor een gehuwdenpensioen. Aan het besluit van 14 februari 2017 heeft de Svb ten grondslag gelegd dat appellante geen recht meer heeft op een partnertoeslag omdat appellant de AOW-leeftijd heeft bereikt. Voorts heeft zij geen recht op een ongehuwdenpensioen, omdat zij met appellant een gezamenlijke huishouding voert.

1.6.

Bij de uitspraak van 18 december 2017 heeft de rechtbank Gelderland de beroepen van appellanten tegen de besluiten van 14 februari 2017 ongegrond verklaard.

1.7.

Bij besluit van 8 maart 2018 heeft de Svb de (partner-)toeslag die appellante ontving op haar AOW-pensioen met ingang van 1 januari 2015 herzien vanwege een verandering in het inkomen van appellant. Bij besluit van eveneens 8 maart 2018 heeft de Svb de teveel ontvangen partnertoeslag over de periode van 1 januari 2015 tot en met 31 december 2015 tot een bedrag van € 8.884,15 van appellante teruggevorderd.

1.8.

Bij besluit van 13 juli 2018 (bestreden besluit 3) heeft de Svb de bezwaren tegen de besluiten van 8 maart 2018 ongegrond verklaard.

1.9.

In zijn uitspraak van 23 juli 2019 heeft de Raad, kort weergegeven, het volgende geoordeeld en overwogen.

1.10.

Naar aanleiding van de uitspraak van 23 juli 2019 hebben toezichthouders van de afdeling Handhaving van de Svb een nader onderzoek gedaan naar de woon- en leefsituatie van appellanten. In het kader van dit onderzoek hebben de toezichthouders onder meer op 5 december 2019 een buurtonderzoek verricht in de omgeving van het adres van appellante. Zij hebben met vier buurtbewoners gesproken. Appellant heeft in een gesprek met de toezichthouders op 5 december 2019 onder meer verklaard dat hij kamers op zijn adres verhuurde aan studenten. De toezichthouders hebben drie huurders van het adres van appellant gehoord. De bevindingen van het onderzoek staan in een rapport van 14 januari 2020.

1.11.

Bij bestreden besluiten 1 en 2 heeft de Svb de bezwaren van appellanten weer ongegrond verklaard. Aan deze besluitvorming heeft de Svb ten grondslag gelegd dat uit het nader onderzoek blijkt dat appellanten in de te beoordelen periode een gezamenlijke huishouding voerden op het adres van appellante.

3.1.

Appellante heeft zich in hoger beroep tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Zij heeft aangevoerd dat de Svb er ten onrechte van uitgaat dat sprake was van een gezamenlijke huishouding. Verder (subsidiair) gaat de Svb uit van een te hoog inkomen van appellant in 2015. In december 2015 heeft appellant zijn bedrijf verkocht en pas in januari 2016 heeft hij zijn financiële verplichtingen uit 2015 kunnen voldoen waardoor in 2016 sprake is van een verlies. Het inkomen in 2015 moet worden verminderd met het negatieve inkomen in 2016.

3.2.

Appellanten hebben op de hierna te bespreken gronden beroep ingesteld tegen bestreden besluit 1 en 2.

4.1.

Appellanten hebben allereerst aangevoerd dat zij ten onrechte niet zijn gehoord voorafgaand aan het nemen van bestreden besluiten 1 en 2. Deze beroepsgrond slaagt. Daartoe is het volgende van betekenis.

4.2.

Appellanten hebben verder aangevoerd dat zij geen gezamenlijke huishouding voerden omdat zij ieder hun hoofdverblijf hadden in de eigen woning. Het nadere onderzoek dat de Svb heeft uitgevoerd na de uitspraak van de Raad is volgens hen onzorgvuldig. Deze beroepsgrond slaagt ook. Daartoe is het volgende van betekenis.

4.3.

De te beoordelen periode loopt van 18 december 2015, de datum met ingang waarvan aan appellant gehuwdenpensioen is toegekend en de partnertoeslag voor appellante is beëindigd, tot en met 18 januari 2016, de datum van de besluiten om geen ongehuwdenpensioen toe te kennen.

4.4.

Appellanten stonden in de te beoordelen periode op verschillende adressen in de BRP ingeschreven, maar dat staat op zichzelf niet in de weg aan het hebben van een hoofdverblijf in dezelfde woning. Aannemelijk zal moeten zijn dat hetzelfde adres als hoofdverblijf van beiden fungeert. Het hoofdverblijf van een betrokkene ligt daar waar zich het zwaartepunt van het persoonlijk leven bevindt. Dit dient te worden bepaald aan de hand van concrete feiten en omstandigheden.

4.5.

De Svb heeft ook met de resultaten van het nadere onderzoek niet deugdelijk gemotiveerd dat appellanten in de te beoordelen periode hun hoofdverblijf hadden op hetzelfde adres. Dat zij dit hadden kan niet worden afgeleid uit de verklaringen van de huurders van het adres van appellant. Twee huurders hebben namelijk verklaard over de periode voorafgaand aan de te beoordelen periode en een huurder heeft verklaard over de periode daarna. Aan de verklaringen van de huurders komt dus geen betekenis toe omdat deze verklaringen niet zien op de te beoordelen periode. Ook uit de verklaringen van vier buurtbewoners in de omgeving van het adres van appellante kan niet worden afgeleid dat appellanten hun hoofdverblijf hadden op het adres van appellante. Twee bewoners zijn na de te beoordelen periode daar gaan wonen. Een buurtbewoner heeft verklaard dat appellant en appellante op het adres van appellante wonen maar dat niet is te zeggen vanaf wanneer dat zo is. Een buurtbewoner heeft weliswaar verklaard dat op het adres van appellante twee mensen wonen en dat deze twee personen al rond een jaar of zeven bij elkaar wonen maar deze summiere, niet nader onderbouwde, verklaring is onvoldoende concreet om uit te kunnen gaan van het hoofdverblijf van appellant bij appellante. Dit betekent dat ook het nader onderzoek onvoldoende feitelijke grondslag biedt voor de conclusie dat appellanten in de te beoordelen periode hun hoofdverblijf hadden op hetzelfde adres.

4.6.

Uit 4.1 en 4.5 volgt dat de beroepen slagen. De Raad zal de bestreden besluiten 1 en 2 vernietigen wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Awb.

4.7.

Aansluitend moet worden bezien welk vervolg hieraan moet worden gegeven. De Raad ziet geen aanleiding om de Svb opnieuw op te dragen om een nieuw besluit te nemen en zal zelf in de zaak voorzien. De Raad zal de besluiten van 18 januari 2016 herroepen omdat hieraan hetzelfde gebrek kleeft als aan het bestreden besluit en bepalen dat aan appellanten met ingang van 18 december 2015 een ongehuwdenpensioen wordt toegekend.

4.8.

Uit 4.5 volgt dat appellante geen recht had op een partnertoeslag omdat geen sprake was van een gezamenlijke huishouding en daarom ook geen sprake van een partner. Dit betekent dat aan de herziening en terugvordering van de partnertoeslag voor een deel van 2015 de grondslag is komen te ontvallen. Dit betekent dat het hoger beroep slaagt, zodat de aangevallen uitspraak moet worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen zal de Raad bestreden besluit 3 vernietigen wegens strijd met de artikelen 3:2 en 7:12, eerste lid, van de Awb.

4.9.

4.10.

Met het oog op een voortvarende afdoening van het geschil bestaat aanleiding om met toepassing van artikel 8:113, tweede lid, van de Awb te bepalen dat tegen de door de Svb te nemen nieuwe beslissingen op de bezwaren slechts bij de Raad beroep kan worden ingesteld.