Centrale Raad van Beroep, 30-08-2012, BX6130, 10/3734 WUBO, 12/115 WUBO

10/3734 WUBO, 12/115 WUBO

Centrale Raad van Beroep

Meervoudige kamer

Uitspraak in het geding tussen

Partijen:

[appellante] te [woonplaats], Canada (appellante)

de Pensioen- en Uitkeringsraad (verweerder)

Datum uitspraak: 30 augustus 2012

PROCESVERLOOP

Dit geding, dat aanvankelijk is gevoerd door de Raadskamer WUBO van de Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR), is in verband met een wijziging van taken, zoals neergelegd in de Wet uitvoering wetten voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen (Wet van 15 april 2010, Stb. 2010, 182), voortgezet door de Pensioen en Uitkeringsraad als bedoeld in deze wet. Waar in deze uitspraak wordt gesproken van verweerder wordt daaronder in voorkomend geval (mede) verstaan de voormalige Raadskamer WUBO van de PUR.

Appellante heeft beroep ingesteld tegen het besluit van verweerder van 7 mei 2010, kenmerk CR 2620, BJZ/CRBAVB/60/2010 (bestreden besluit). Dit betreft de toepassing van de Wet uitkeringen burger-oorlogsslachtoffers 1940 1945 (Wubo).

Verweerder heeft een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 1 september 2011. Appellante is, met voorafgaand bericht, niet verschenen. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door A.T.M. Vroom-van Berckel.

Na deze zitting heeft de Raad het onderzoek heropend in afwachting van nieuwe besluitvorming door verweerder.

Het nadere onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 19 juli 2012. Appellante is, met voorafgaand bericht, niet verschenen. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door mr. C. Vooijs, mr. G.E. Eind en mr. A. Marijnissen.

OVERWEGINGEN

1. Op grond van de gedingstukken en het verhandelde ter zitting gaat de Raad uit van de volgende in dit geding van belang zijnde feiten en omstandigheden.

1.1. Appellante is in 1925 geboren in het toenmalig Nederlands-Indië. Vanuit Nederland heeft zij zich in 1958 in Canada gevestigd. In 1967 heeft zij de Canadese nationaliteit aangenomen.

1.2. In oktober 2007 heeft appellante een aanvraag ingediend om op grond van de Wubo in aanmerking te worden gebracht voor onder andere een periodieke uitkering. Bij besluit van 21 mei 2008, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 15 augustus 2008, heeft verweerder deze aanvraag afgewezen. Verweerder heeft erkend dat appellante is getroffen door oorlogsgeweld vanwege haar internering in de Zusterschool te Purworedjo tijdens de Bersiap-periode. Verweerder heeft echter de gevraagde uitkering en voorzieningen niet toegekend omdat appellante ten tijde van de aanvraag niet in Nederland woonde en niet de Nederlandse nationaliteit had.

1.3. Bij uitspraak van 20 augustus 2009, 08/6315 WUBO (LJN BJ6590), heeft de Raad het besluit van 15 augustus 2008 vernietigd en verweerder opgedragen een nieuw besluit te nemen op het bezwaar van appellante. De Raad overwoog dat de woonplaatseis (territorialiteitseis) in de Wubo is vervallen en dat verweerder ten onrechte niet had onderzocht of het niet toepassen van die wet vanwege het niet voldoen aan de nationaliteitseis een klaarblijkelijke hardheid zou zijn in de zin van artikel 3, tweede lid, van de Wubo.

1.4. Bij het thans bestreden besluit van 7 mei 2010 heeft verweerder het bezwaar van appellante opnieuw ongegrond verklaard. Verweerder zag geen zeer bijzondere omstandigheden op grond waarvan het een klaarblijkelijke hardheid zou zijn om de Wubo niet toe te passen.

2. Naar aanleiding van hetgeen in beroep is aangevoerd, overweegt de Raad als volgt.

2.1. Volgens artikel 3, eerste lid, van de Wubo is deze wet, voor zover in dit geding van belang, van toepassing op degene die in de naoorlogse jaren als burger getroffen is door oorlogsgeweld en op dat moment Nederlander was dan wel Nederlands onderdaan, op voorwaarde dat hij de Nederlandse nationaliteit heeft.

2.2. Vast staat dat appellante niet langer de Nederlandse nationaliteit heeft. Zij behoort dan ook in beginsel niet tot de kring van rechthebbenden van de Wubo.

2.3. In artikel 3, tweede lid, van de Wubo is echter geregeld dat de wet ook kan worden toegepast op de persoon die niet de Nederlandse nationaliteit bezit, als het niet toepassen van deze wet een klaarblijkelijke hardheid zou zijn.

2.4. Verweerder heeft in vergelijkbare zaken toegelicht op welke wijze hij met de bevoegdheid van artikel 3, tweede lid, van de Wubo omgaat. Voor zover in dit geval van belang, maakt verweerder gebruik van deze bevoegdheid in zeer bijzondere omstandigheden. Daarbij kijkt verweerder naar de persoonlijke situatie van de betrokkene.

2.5. Naar aanleiding van de uitspraken in die vergelijkbare zaken waarin de Raad heeft geoordeeld dat van de gestelde weging door verweerder onvoldoende is gebleken heeft verweerder bij het nieuwe besluit van 20 december 2011 het bestreden besluit ingetrokken. Nu hieruit blijkt dat het bestreden besluit door verweerder niet wordt gehandhaafd, zal de Raad dit vernietigen.

3. Bij het nieuwe besluit van 20 december 2011 heeft verweerder het bezwaar van appellante opnieuw ongegrond verklaard. Dit besluit wordt op grond van de artikelen 6:18 en 6:19, eerste lid, in samenhang met artikel 6:24 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) bij het geding betrokken.

3.1. Verweerder heeft in het nieuwe besluit aangegeven dat hij naar aanleiding van de uitspraken van de Raad in vergelijkbare zaken een kader heeft vastgesteld voor de weging van de factoren die een rol spelen bij de beoordeling of sprake is van zeer bijzondere omstandigheden die tot toepassing van artikel 3, tweede lid, van de Wubo zouden kunnen leiden. Daarbij onderscheidt verweerder een aantal groepen van mogelijke aanvragers. Appellante valt in groep I: personen die vanuit Nederland zijn geëmigreerd.

3.2. De Raad dient de aanvaardbaarheid van het nieuw geformuleerde beleid inzake groep I te beoordelen. Daarbij stelt hij voorop dat de Wubo in het verleden naast de nationaliteitseis ook een woonplaatsvereiste (territorialiteitseis) kende. Dit laatste vereiste betekende dat de betrokkene ten tijde van de aanvraag hier te lande gevestigd moest zijn. De thans in artikel 3, tweede lid, van de Wubo neergelegde anti-hardheidsbepaling had toen op beide eisen betrekking. Ingevolge de Wet van 10 april 2008, Stb. 150, is de territorialiteitseis komen te vervallen. Sindsdien kan de anti-hardheidsbepaling alleen nog betrekking hebben op de nationaliteitseis. Daarmee ontstond een nieuwe situatie, die vroeg om een heroverweging van het tot dan toe door verweerder gevoerde beleid (CRvB 13 augustus 2009, LJN BJ5871). Het voorheen in het beleid gemaakte onderscheid tussen "Nederlanders in het buitenland" en "buitenlanders in het buitenland" was niet meer van belang. De eerste categorie aanvragers behoorde voortaan van rechtswege tot de doelgroep van de Wubo en had de anti-hardheidsclausule dus niet langer nodig. Ten aanzien van de tweede categorie was het wonen in het buitenland op zichzelf niet meer relevant, nu de territorialiteitseis uitdrukkelijk was geschrapt. Ook de redenering dat bij niet-Nederlanders in het buitenland extra terughoudendheid was geboden, omdat aan hen niet van één maar van twee vereisten ontheffing moest worden verleend, kon niet langer worden gevolgd. Voor deze niet-Nederlanders ging het voortaan alleen nog om het opzij zetten van de nationaliteitseis. Dit betekent dat het nieuwe beleid moet zijn afgestemd op de doelstelling van de nationaliteitseis. Blijkens de wetsgeschiedenis is die doelstelling: het afbakenen van de groep oorlogsslachtoffers die aanspraak kan maken op de bijzondere solidariteit van het Nederlandse volk die een toekenning op grond van de Wubo rechtvaardigt. De anti-hardheidsclausule ziet dan ook op gevallen waarin het, ondanks het ontbreken van de Nederlandse nationaliteit, onaanvaardbaar zou zijn indien deze solidariteit zich niet mede tot de betrokkene zou uitstrekken. Daartoe moet de betrokkene zeer bijzondere omstandigheden naar voren brengen, want de Nederlandse nationaliteit geldt in het kader van de Wubo bij uitstek als blijk van verbondenheid.

3.2.1. De door verweerder onder B en C genoemde criteria zijn op zichzelf aanvaardbaar. Indien de emigratie met het aannemen van de nationaliteit van het nieuwe woonland als begrijpelijk uitvloeisel was ingegeven door een stringente en causale medische noodzaak, dan wel het Nederlanderschap door omstandigheden buiten de macht van de betrokkene verloren is gegaan, kan er aanleiding bestaan om een uitzondering te maken op de hoofdregel dat de betrokkene de Nederlandse nationaliteit dient te bezitten. Het gaat daarbij om gevallen waarin de betrokkene in wezen geen vrije keuze had om de formele band met Nederland te behouden, en de bijzondere solidariteit van het Nederlandse volk met zijn lot als oorlogsslachtoffer daarom in redelijkheid niet als geëindigd kan worden beschouwd.

3.2.2. Ook de onder A en D omschreven criteria zijn mits niet limitatief opgevat aanvaardbaar als factoren die een rol kunnen spelen bij de beslissing of sprake is van zeer bijzondere omstandigheden die tot toepassing van de anti-hardheidsclausule dienen te leiden. Daarbij moeten alle relevante aspecten in onderling verband worden bezien. In hoofdzaak moet worden gedacht aan schrijnende leefsituaties die aan het ondergane ernstige en ingrijpende oorlogsleed zijn toe te schrijven en waarvan, ondanks de verbreking van de formele band met Nederland, redelijkerwijs niet aanvaardbaar zou zijn dat de bijzondere solidariteit van het Nederlandse volk zich er niet mede toe uitstrekt.

3.3. In het nieuwe besluit heeft verweerder overwogen dat in het geval van appellante geen sprake is van ernstige verminking of opname in een psychiatrische inrichting ten gevolge van haar oorlogsgebeurtenissen. Daarnaast was er voor appellante geen sprake van een stringente medische noodzaak ten gevolge van haar oorlogsomstandigheden voor vestiging in het buitenland. Ten slotte is niet gebleken van bijzondere omstandigheden buiten haar macht waardoor zij de Nederlandse nationaliteit heeft verloren. Verweerder blijft daarom van mening dat er bij appellante geen sprake is van zeer bijzondere omstandigheden op grond waarvan het niet toepassen van de Wubo een klaarblijkelijke hardheid zou zijn.

3.4. Deze nadere motivering is gebaseerd op het nieuw geformuleerde beleid. Zij kan, gelet op hetgeen onder 3.2.3 is overwogen, de rechterlijke toetsing niet doorstaan. Ook het nieuwe besluit komt dus wegens strijd met het in artikel 7:12, eerste lid, van de Awb neergelegde motiveringsbeginsel voor vernietiging in aanmerking.

3.5. De Raad stelt echter tevens vast dat appellante geen feiten of omstandigheden naar voren heeft gebracht die wijzen op een situatie zoals bedoeld onder 3.2.1 of 3.2.2. De gedingstukken laten duidelijk zien dat appellante uit teleurstelling over Nederland en om redenen van economische aard naar Canada is geëmigreerd. Van een medische noodzaak voor de verhuizing is geen sprake. Vervolgens heeft appellante om economische redenen de Canadese nationaliteit aangenomen en daardoor het Nederlanderschap verloren. Voor de motieven van appellante om zo te handelen kan begrip worden opgebracht. Er is echter geen grond in gelegen om aan het nationaliteitsvereiste van de Wubo voorbij te gaan. Zo'n grond is ook niet anderszins naar voren gekomen.

3.6. De Raad ziet dan ook aanleiding om met toepassing van artikel 8:72, derde lid, van de Awb te bepalen dat de rechtsgevolgen van het nieuwe besluit geheel in stand blijven.

4. Voor een proceskostenveroordeling zijn geen termen aanwezig, nu van voor in aanmerking komende proceskosten niet is gebleken.

BESLISSING

De Centrale Raad van Beroep

Deze uitspraak is gedaan door A. Beuker-Tilstra als voorzitter en R. Kooper en B.J. van de Griend als leden, in tegenwoordigheid van J.M. Tason Avila als griffier. De beslissing is uitgesproken in het openbaar op 30 augustus 2012.

(getekend) A. Beuker-Tilstra

(getekend) J.M. Tason Avila