Rechtbank Arnhem, 28-07-2004, AQ6834, 107479

Vonnis

in de zaak van

tegen

De partijen worden hierna aangeduid als X en Y c.s. danwel afzonderlijk als gedaagde sub 1, 2 of 3.

De vaststaande feiten

Eind 2001 is de samenwoning tussen X en gedaagde sub 1 beëindigd en thans zijn zij nog in een echtscheidingsprocedure verwikkeld.

Eind 2001 hebben Y c.s. aangegeven de maatschap te willen beëindigen. Dit heeft er uiteindelijk toe geleid dat partijen, overeenkomstig het bepaalde in artikel 23 van de maatschaps-overeenkomst, een arbitragecommissie hebben ingeschakeld om over de tussen hen gerezen geschillen te beslissen. Zowel X als Y c.s. hebben daartoe een arbiter voorgedragen, welke vervolgens gezamenlijk een derde arbiter hebben benaderd. Bij brief van 14 juni 2002 heeft de arbitragecommissie, bestaande uit mr. ing. E, mr. F en dhr. G, haar opdracht aanvaard.

Op 26 juli 2002 hebben Y c.s. hun memorie van eis ingediend. Op 21 augustus 2002 heeft een mondelinge behandeling plaatsgevonden waarop Y c.s. hun vordering hebben toegelicht en X verweer heeft gevoerd. Hierna heeft de arbitragecommissie een concept vonnis, gedateerd 3 juni 2003, opgesteld en aan de partijen toegezonden met het verzoek eventuele opmerkingen binnen vier weken na ontvangst schriftelijk kenbaar te maken.

Y c.s. hebben bij brief van 30 juni 2003 gereageerd. Daarin is onder meer het volgende vermeld:

“Bij de inbrengbalans zijn destijds door Y ook een aantal roerende zaken ingebracht, die feitelijk niet werden ingebracht in de maatschap en bij Y in gebruik zijn gebleven. Hierna volgt een omschrijving van die zaken met de inbrengwaarde daarvan per 1 janauari 1998, in guldens.

Totaal 15.354”

De arbitragecommissie heeft vervolgens op 8 oktober 2003 vonnis gewezen. Bij dit vonnis heeft de arbitragecommissie beslist dat de maatschap tussen partijen per datum vonnis wordt ontbonden. Daarnaast heeft de commissie in het vonnis een aantal beslissingen genomen welke verband houden met de (toe)scheiding en (-)deling van de in de maatschap ingebrachte vermogens.

Zo is onder meer bepaald dat het melkquotum van gedaagden sub 2 en 3 aan X wordt toebedeeld, tenzij X binnen 14 dagen na verzending van het vonnis kenbaar maakt dat hij het quotum niet wenst over te nemen. Indien X het quotum overneemt, dient hij daarvoor € 650.000,00 aan hen te betalen. X heeft niet kenbaar gemaakt het quotum niet over te willen nemen. Tevens is in het vonnis bepaald dat X de door gedaagden sub 2 en 3 ingebrachte cultuurgronden en mestrechten dient terug te geven.

Het vonnis is op 16 oktober 2003 ter griffie van de rechtbank gedeponeerd. Bij beschikking van 6 november 2003 is op verzoek van Y c.s. door de rechtbank Arnhem verlof tot tenuitvoerlegging verleend.

Y c.s. hebben gemotiveerd verweer gevoerd.

X stelt dat de arbitragecommissie zich om twee redenen niet aan haar opdracht heeft gehouden. Ten eerste omdat de commissie een onjuiste beslissingsmaatstaf heeft gehanteerd door te beslissen naar redelijkheid en billijkheid in plaats van naar de regelen des rechts ingevolge artikel 1054 Rv. Ten tweede omdat de commissie meer heeft toegewezen dan was gevorderd nu zij niet alleen de maatschap heeft ontbonden maar bovendien het maatschaps-vermogen heeft gewaardeerd en verdeeld.

Dat de arbitragecommissie zich op beide punten (eventueel) niet aan haar opdracht hield, was X reeds bekend op het moment dat hij kennis nam van de inhoud van het conceptvonnis van 3 juni 2003. Vast staat dat X, om hem moverende redenen, niet inhoudelijk heeft gereageerd op het conceptvonnis, terwijl hem daartoe wel gelegenheid was geboden. Nu X hangende de arbitrageprocedure reeds wist dat de commissie mogelijk buiten haar opdracht trad maar daarop destijds geen beroep heeft gedaan, kan dit – wat er zij van de gegrondheid van de aangevoerde stellingen – thans niet meer tot vernietiging van het arbitraal vonnis leiden (ex artikel 1065, vierde lid Rv).

Artikel 1065, eerste lid, sub d Rv: is het vonnis met redenen omkleed?

Artikel 1065, eerste lid, sub e Rv: is het arbitraal vonnis in strijd met de openbare orde of de goede zeden?

X stelt dat het arbitraal vonnis uit zijn aard innerlijk tegenstrijdig is doordat enerzijds is geoordeeld dat X het door Y c.s. ingebrachte melkquotum mag overnemen, maar anderzijds is bepaald dat X de cultuurgrond van Y c.s. ter vrije beschikking van hen moet stellen. Het enkele feit dat op grond van de regelgeving ter zake van de superheffing een melkquotum grondgebonden is, brengt evenwel nog niet mee dat het vonnis in strijd met de openbare orde en daarmee vernietigbaar is.

Daarvoor is vereist dat het vonnis in strijd is met dwingend recht van een zo fundamenteel karakter dat de naleving ervan niet door beperkingen van procesrechtelijke aard mag worden verhinderd (HR 21 maart 1997, NJ 1998/207). Daarvan is in dit geval geen sprake nu, zoals door Y c.s. terecht is gesteld, aan het vonnis wel degelijk conform de regelgeving uitvoering had kunnen worden gegeven, indien een aanvullende regeling ten aanzien van de cultuurgronden zou zijn getroffen, waartoe zij zich tijdens de procedure ook bereid hadden verklaard. Een en ander kan dan ook niet tot vernietiging leiden.

Artikel 1065, eerste lid, sub e Rv; is de totstandkoming van het arbitraal vonnis in strijd met de openbare orde of de goede zeden?

X stelt dat het toezenden van een conceptvonnis aan de partijen in strijd is met de basisbeginselen van het procesrecht. Dit is bij arbitrage evenwel niet ongebruikelijk en bovendien ook niet bij wet uitgesloten. Van onbehoorlijke procesvoering is dan ook geen sprake, zodat vernietiging op die grond niet aan de orde is.

X doet ter zake de totstandkoming van het vonnis voorts een beroep op schending van het beginsel van hoor en wederhoor, doordat de arbitragecommissie hem niet in de gelegenheid heeft gesteld te reageren op het commentaar van Y c.s. d.d. 30 juni 2002 op het conceptvonnis. Dat de arbitragecommissie hem daartoe niet in de gelegenheid heeft gesteld staat als niet betwist tussen de partijen vast.

De door X aangehaalde wijzigingen in het dictum ter zake van de cultuurgronden betreffen geen wezenlijke verandering, nu een en ander ook in het concept, weliswaar in de overwegingen, stond vermeld. Op dat onderdeel is X dan ook niet in een nadeliger positie komen te verkeren en zal geen vernietiging worden uitgesproken. Hetzelfde geldt ten aanzien van de toevoeging van termijnen in het dictum, nu dit juist in het voordeel van X is gewijzigd. Voor zover het vonnis is gewijzigd met betrekking tot de roerende zaken die door gedaagden 2 en 3 in de gemeenschap zijn ingebracht maar die feitelijk in hun gebruik zijn gebleven, waarvan een opsomming is gegeven in het commentaar van Y c.s. van 30 juni 2003 op het concept vonnis (zie onder 2.5 van de vaststaande feiten), is dit daarentegen wel in het nadeel van X geschied. Deze zaken zijn immers zonder verlaging van de door X te betalen overnamesom voor onder meer de door Y c.s. ingebrachte inventaris alsnog aan Y c.s. toebedeeld. Voor dat deel van het vonnis komt X dan ook een beroep op schending van het beginsel van hoor en wederhoor toe en zal ingevolge artikel 1065, eerste lid, sub e Rv het vonnis partieel worden vernietigd.

De beslissing

De rechtbank,

vernietigt het op 8 oktober 2003 tussen de partijen door de arbitragecommissie E – F – G gewezen arbitraal vonnis, waarvoor bij beschikking van 6 november 2003 door de Voorzieningenrechter van deze rechtbank onder zaak- en rolnummer 105979 / KV RK 03-1467 verlof tot tenuitvoerlegging is gegeven, voor zover dit betreft de beslissing over roerende zaken die door gedaagden 2 en 3 in de gemeenschap zijn ingebracht en die in hun gebruik zijn gebleven,

compenseert de kosten van het geding, zo dat beide partijen ieder hun eigen kosten dragen,

verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad,

ontzegt aan X het meer en anders gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. M.J.P. Heijmans, rechter-plaatsvervanger, en in het openbaar uitgesproken op 28 juli 2004.

De griffier: De rechter: