Gerechtshof 's-Gravenhage, 23-12-2004, AS3971, BK-02/04863

UITSPRAAK

op het beroep van de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid X B.V. te Z tegen de uitspraak van het hoofd van de eenheid Grote ondernemingen P van de Belastingdienst (thans: de voorzitter van het managementteam van de Belastingdienst P) betreffende na te noemen aanslag.

1. Aanslag en bezwaar

1.1. Aan belanghebbende is voor het jaar 1997 een aanslag in de vennootschapsbelasting opgelegd naar een belastbaar bedrag van ƒ 4.956.533.

2. Loop van het geding

2.1. Belanghebbende is van de bovenvermelde uitspraak in beroep gekomen bij het Hof. In verband daarmee is door de griffier een griffierecht geheven van € 218. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

2.2. Belanghebbende heeft vervolgens een conclusie van repliek ingediend, waarop de Inspecteur heeft gereageerd met en conclusie van dupliek.

2.3. De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgehad ter zitting van het Gerechtshof van 9 november 2004. Aldaar zijn beide partijen verschenen. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt.

3. Vaststaande feiten

Op grond van de stukken van het geding en het ter zitting verhandelde is, als tussen partijen niet in geschil, dan wel door een van hen gesteld en door de wederpartij niet of onvoldoende weersproken, het volgende komen vast te staan:

3.1. Belanghebbende vormt, samen met de hierna te melden besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid, een fiscale eenheid op de voet van artikel 15 van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 (hierna: Wet Vpb 1969). Deze vennootschappen betreffen A B.V., B B.V., C B.V. en D B.V. De activiteiten van belanghebbende en haar dochtervennootschappen betreffen voornamelijk de zeescheepvaart.

3.2. De Inspecteur heeft op verzoek van belanghebbende bij beschikking met dagtekening 18 juli 1997 goedgekeurd dat belanghebbende met ingang van het jaar 1996 winst uit zeescheepvaart geniet, zoals bedoeld in artikel 8c van de Wet op de inkomstenbelasting (hierna: Wet IB 1964) in verbinding met artikel 8 Wet Vpb 1969. Belanghebbende heeft tegen deze beschikking geen bezwaar gemaakt.

3.3. In het onderhavige jaar (1997) heeft belanghebbende schepen in eigendom, werden schepen ingehuurd en werd daarnaast over een aantal schepen het commerciële beheer gevoerd.

3.6. Ten behoeve van haar bedrijfsvoering heeft belanghebbende bepaalde bedragen aan liquiditeiten "geblokkeerd", zulks ter dekking van afgegeven bankgaranties. Deze hebben, voor zover deze van belang zijn voor de winstbepaling over het onderhavige jaar, de volgende bedragen belopen:

3.7. Belanghebbende heeft aan het tot en met 2002 werkzame hoofd van de administratie een hypothecaire geldlening verstrekt. In het onderhavige jaar is daarop een rente ontvangen van ƒ 6.677.

3.8. Belanghebbende heeft in oktober 1995 aan I S.A. te Q een lening verstrekt van US$ 2 miljoen tegen een rente van 22 percent. De lening is verstrekt ter financiering van de (nieuw)bouw van een groep woningen in de buurt van R en moest in vier halfjaarlijkse termijnen worden terugbetaald, te beginnen op 1 april 1997. Blijkens de leningovereenkomst behoort zeventig percent van de aandelen in I S.A. toe aan J. Deze is tevens directeur van K S.A., een belangrijke relatie van C B.V. Op de lening is in 1996 en 1997 een bedrag van ƒ 529.890 (na aftrek van kosten) aan rente ontvangen. In latere jaren is komen vast te staan dat de hoofdsom van de lening niet meer zal worden terugbetaald en heeft afboeking ten laste van de winst plaatsgevonden. Partijen zijn eensluidend van mening dat de lening respectievelijk de rente en de gemaakte kosten tot de winst uit zeescheepvaart moeten worden gerekend.

3.11. De Inspecteur heeft zich met belanghebbende op het standpunt gesteld dat op het bedrag aan koersresultaten effecten groot ƒ 122.764 een bedrag van ƒ 42.507 (ƒ 55.272 verlies verkoop effecten minus ƒ 12.765 ontvangen dividend) in mindering moet worden gebracht.

4. Omschrijving geschil en standpunten van partijen

4.1. Tussen partijen is in geschil het antwoord op de vraag of de Inspecteur bij de berekening van de belastbare winst de door belanghebbende genoten rentebaten - de ontvangen hypotheekrente ten bedrage van ƒ 6.677 en de rente op de weekdeposito's ten bedrage van ƒ 747.291 - terecht in aanmerking heeft genomen of dat deze rentebaten, geheel of gedeeltelijk, moeten worden geacht te zijn begrepen in de forfaitaire winstberekening op grond van de tonnageregeling. Belanghebbende beantwoordt deze vraag ontkennend en de Inspecteur bevestigend.

4.3. De Inspecteur heeft daartegenover de stellingen van belanghebbende gemotiveerd betwist en zich daarbij in het bijzonder op het standpunt gesteld dat op de liquide middelen genoten rente, gelet op doel en strekking van de tonnageregeling, niet als winst uit zeescheepvaart is te duiden. Zeker ten aanzien van de deposito's geldt dat, nu deze middelen zijn vastgezet, deze principieel het karakter van werkkapitaal ontberen. Met betrekking tot de op de rekening-courant en de daarop genoten rente is ervoor gekozen deze als zeescheepvaartwinst aan te merken.

4.4. Voor een nadere uiteenzetting van de gronden waarop partijen hun standpunten doen steunen verwijst het Hof naar de gedingstukken.

5. Conclusies van partijen

6. Overwegingen omtrent het geschil

6.1. Artikel 8c van de Wet IB 1964 bepaalt dat op verzoek van de belastingplichtige de winst uit zeescheepvaart niet wordt bepaald volgens de normale wettelijke regels, maar aan de hand van de tonnage van de schepen waarmee die winst wordt behaald. Het tweede lid van genoemd artikel 8c luidt, voor zover hier van belang:

"Voor de toepassing van dit artikel wordt onder winst uit zeescheepvaart verstaan de winst behaald met de exploitatie van een schip (...). Onder winst uit zeescheepvaart wordt mede verstaan de winst behaald met de werkzaamheden die direct samenhangen met de in de vorige volzin bedoelde exploitatie van een schip.".

6.2.1. Het Hof is van oordeel dat uit de tekst van de wet voortvloeit dat de op de voet van de tonnageregeling bepaalde winst in de plaats treedt van de met de exploitatie van zeeschepen (en de daarmee direct samenhangende werkzaamheden) behaalde operationele winst, dat wil zeggen het resultaat van de omzet, verminderd met de aan het behalen van die omzet toe te rekenen kosten van de belastingplichtige. Het Hof wijst er in dit verband op dat in de artikelsgewijze toelichting van het ontwerp van wet waarin de tonnageregeling is opgenomen, bij artikel 8c, eerste respectievelijk derde lid, van de Wet IB 1964 is opgemerkt:

"Dit betekent dat bij het bepalen van de winst uit zeescheepvaart zowel de feitelijk behaalde omzet als de daarmee samenhangende kosten buiten aanmerking blijven." (MvT, Kamerstukken II 1995/96, 24 482, nr. 3, blz. 3)

en

6.2.2. Het aanhouden van middelen is voor de toepassing van artikel 8c van de Wet IB 1964 niet aan te merken als behorend tot de exploitatie van een schip, ook niet als die middelen worden aangehouden met het oog op de investering in een ander schip, als werkkapitaal of voor het te zijner tijd uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden aan een schip. Zulks geldt ook voor middelen die geblokkeerd zijn in verband met garanties die betrekking hebben op het zeescheepvaartbedrijf. De daarmee behaalde rentebaten kunnen immers niet worden aangemerkt als omzet die is behaald met de exploitatie van een schip. Daaraan doet niet af de omstandigheid dat die tegoeden zijn ontstaan door het storten van middelen die zijn verkregen door de exploitatie van een schip en dat de operationele kasstroom gedurende een reeks van jaren negatief was.

6.3. Het hiervoor onder 6.1 en 6.2 overwogene brengt met zich dat ook de kosten van de bankgaranties, welke in 3.6 zijn vermeld, niet onder de zeescheepvaartwinst vallen. Overigens heeft belanghebbende te dezen geen cijfermatige informatie in het geding gebracht waaruit de omvang van deze kosten naar voren komt en waaruit blijkt dat de Inspecteur deze kosten ten onrechte niet in aftrek op de winst - anders dan die welke onder de tonnageregeling ressorteert - heeft toegelaten.

6.4. Tevens heeft belanghebbende zich op het standpunt gesteld dat het begrip zeescheepvaart dient te worden uitgelegd op gelijke wijze als deze term onder de werking van de OESO-verdragen moet worden geduid. Het Hof kan belanghebbende hierin niet volgen nu blijkens de hiervoor onder 6.2.1 aangehaalde passages uit de parlementaire behandeling van de tonnageregeling de wetgever uitdrukkelijk heeft gekozen voor een eigen, andersluidende en meer beperkte, invulling van het begrip zeescheepvaart dan die welke in de OESO-verdragen is opgenomen. Om dezelfde reden faalt het beroep van belanghebbende op de Toelichtende nota bij het Scheepvaartwinstverdrag met Hongkong.

6.5. Ter zake van de ontvangen rente op de hypothecaire geldlening is het Hof daarenboven van oordeel dat deze lening eveneens in een te ver verwijderd verband met de winst uit zeescheepvaart staat om aan dat bijzondere fiscale regime te zijn onderworpen. Het enkele feit dat de ontvanger van de lening een werknemer van belanghebbende is, is daartoe onvoldoende.

6.6. Voorts is het Hof van oordeel dat voor zover belanghebbende heeft beoogd een beroep op het vertrouwensbeginsel te doen, zij dienaangaande onvoldoende feiten en omstandigheden heeft gesteld, zulks mede gelet op de gemotiveerde betwisting door de Inspecteur, om zulk een beroep te honoreren. De omstandigheid dat in de afgegeven goedkeurende beschikking geen omschrijving is opgenomen van het begrip winst uit zeescheepvaart, is daartoe onvoldoende. Dat begrip moet immers worden uitgelegd zoals dat door de wetgever is bedoeld. Ook in zoverre faalt het beroep.

6.7. Conform het eensluidend standpunt van partijen zal het Hof de aanslag verminderen tot een naar een belastbaar bedrag van ƒ 1.545.140.

7. Proceskosten en griffierecht

7.1. Het Hof acht termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen in de door belanghebbende gemaakte proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht. Het Hof stelt deze kosten, op de voet van het Besluit proceskosten en de daarbij behorende bijlage, vast op € 1.610 wegens beroepsmatig verleende bijstand (2 1/2 punt à € 322 x 2 (gewicht van de zaak)).

7.2. Voorts dient aan belanghebbende het voor deze zaak gestorte griffierecht te worden vergoed.

8. Beslissing

Deze uitspraak is vastgesteld door mrs. Savelbergh, Van Walderveen en D.A. Verburg. De beslissing is op 23 december 2004 in het openbaar uitgesproken, in tegenwoordigheid van de griffier.

(Van Riel)

(Savelbergh)

nummer BK-02/04863 blz. 10/10